7 zasad skutecznej nauki języków obcych. Jak się nie zniechęcać?

Czy zdarzyło Ci się zastanawiać nad pytaniem, jak uczyć się języka obcego, by opanować jak najwięcej w możliwie jak najkrótszym czasie? Oto 7 praktycznych zasad, które pozwolą Ci zoptymalizować proces nauki każdego języka obcego.

1. Po co? Czyli świadomość celów

Kiedy zaczynasz uczyć się języka obcego, robisz to zasadniczo po coś, czyli przyświeca Ci dość konkretna intencja. Im bardziej świadomie podchodzisz do nauki, tym łatwiej będzie Ci w niej wytrwać, gdyż zawsze po początkowym okresie fascynacji tym, co nowe, przychodzi też zniechęcenie, zwłaszcza wówczas, kiedy napotykasz na pierwsze trudności. Nauka wiąże się również z wysiłkiem, który warto sobie dozować, planując i kontrolując stopień trudności poznawanych treści. Chcąc je opanować, staraj się zawsze dostrzegać przebytą już przez Ciebie drogę w nauce języka. To nic innego jak Twój progres, który przybliża Cię do obranego celu. Może nim być profesjonalne opanowanie języka w celach zawodowych, może to być też hobbistyczna pasja poznawania nowych kultur i towarzyszących im języków, albo pragmatyczne podejście do języka, który będzie przydatny w podróżach, w kontaktach z ludźmi z niemal całego świata, zwłaszcza w przypadku tak uniwersalnego języka jakim jest angielski. Kiedy przyjdą chwile zwątpienia i niechęci do nauki, warto powrócić do tych świadomie wyznaczonych celów. Niekiedy warto się w takim momencie zatrzymać w nauce, skonsolidować już posiadaną wiedzę i umiejętności, np. robiąc gruntowną powtórkę tego, co zostało już przez Ciebie opanowane. Możesz też uzupełnić ewentualne luki, by tym sposobem przygotować fundament do dalszej pracy językowej i z nowym zapałem podjąć naukę na kolejnym poziomie zaawansowania znajomości języka.

2. Co, kiedy i jak? Czyli planowanie czasu nauki i jej treści 

Porządek musi być! Tak mawiają Niemcy, choć to nie tylko kwestia stereotypu, lecz także cecha ludzkiego umysłu, który dąży do porządkowania docierających do niego informacji, ich strukturyzowania, czyli łączenia w większe całości, aby lepiej, ale przede wszystkim trwalej przechowywać je w pamięci. Uporządkowany sposób nauki pozwala zatem na bardziej optymalne przyswojenie nowych treści z zakresu gramatyki i leksyki. Pomocne będą Ci tutaj wszelkie organizery językowe, które umożliwią Ci planowanie powtórek, grupowanie znanego i dopiero co poznawanego słownictwa, jak i rozpisywanie reguł gramatycznych. Pamiętaj też o tym, iż nauka to trening dla Twojego umysłu, a mózg pobudzany do regularnej pracy lepiej funkcjonuje na co dzień. Jednocześnie to wyzwanie, które jest przed Tobą, i które wymaga czasu – poniekąd to także zobowiązanie wobec samego siebie. By dobrze móc się odnaleźć w tym działaniu, zastanów się już na początku, ile czasu będziesz w stanie przeznaczyć na naukę nowego języka. Ważne jest, by mogła ona przebiegać w sposób systematyczny. Chodzi tutaj z jednej strony o zdefiniowanie czasu, jaki chcesz przeznaczyć na naukę, a z drugiej o określenie treści językowych, które masz zamiar w tym czasie ćwiczyć. Jeśli postanowisz z rana poświęcić językowi 15 minut i wieczorem kolejne 15 na powtórkę, to zrealizuj to zgodnie z zamiarem, najlepiej każdego dnia. Na efekty takiej pracy wcale długo nie będziesz czekać!      

3. Déjà vu? Czyli korzystanie z posiadanych zasobów

Kiedy uczysz się języka obcego, przede wszystkim znasz już dobrze swój język ojczysty. Być może uczyłeś się już jakiegoś innego języka obcego? Zebrane doświadczenia warto zawsze wykorzystać podczas nauki kolejnego języka, by móc przyspieszyć proces jego opanowania. To jest świadome korzystanie z posiadanych już zasobów i umiejętności, w szczególności kiedy uczysz się języków z tych samych grup, jak np. języki romańskie, germańskie czy słowiańskie. Zwracaj uwagę nie tylko na podobieństwa, ale też różnice, w szczególności w zakresie leksyki, gdyż nie każde słowo podobne w jednym języku musi znaczyć to samo w innym. Zjawisko to określane jest mianem interferencji językowej lub transferu językowego. O ile w zakresie słownictwa ryzyko pomyłek jest większe, to w odniesieniu do gramatyki mechanizm pozytywnego transferu będzie niezmiernie pomocny, gdyż pozwoli skrócić czas uczenia się nowych zjawisk gramatycznych w kolejnym języku. Jeśli znasz użycie struktur bezokolicznikowych w języku angielskim, łatwiej będzie Ci opanować je także w języku niemieckim, np. niemiecka konstrukcja haben + zu będzie funkcjonować tak samo jak angielska have to – w znaczeniu „musieć coś zrobić”. Ucząc się kolejnego języka poszukuj właśnie takich podobieństw międzyjęzykowych, co umożliwi Ci bardziej ekonomiczną pracę z językiem.       

4. To wszystko naraz? Czyli gradacja trudności 

Często ucząc się języka obcego dostrzegasz jego ogrom zarówno w zakresie słownictwa, jak i gramatyki, która też jest niezbędna do poprawnej komunikacji. Jednakże kluczem do sukcesu jest nie tylko wspomniane wcześniej czasowe planowanie materiału językowego, lecz także tzw. porcjowanie treści. Chcąc nie chcąc, nikt nie jest w stanie nauczyć się wszystkiego naraz. Możemy to osiągnąć jedynie dzieląc materiał leksykalny i gramatyczny na mniejsze części i porządkując go. Nauka krok po kroku i systematyczność stanowią tutaj fundament powodzenia całego procesu nauki nowego języka. W rzeczywistości każdy język funkcjonuje w ten sposób, iż struktury leksykalno-gramatyczne powracają na kolejnych etapach nauki i możemy je uzupełniać o nowe frazy. Tym sposobem język stale rośnie, niejako na zasadzie kuli śniegowej. Poprawne opanowanie języka na niższym poziomie będzie podstawą dla wyzwań lingwistycznych na kolejnych poziomach. Pamiętaj o pewnej linearności nauki języka, w czym zawsze pomocny będzie Ci dobrze dobrany podręcznik, a nawet cała seria.

5. A co z zanurzeniem się w rzeczywisty język? Czyli od teorii do praktyki

Prawdziwa weryfikacja kompetencji językowych ma zawsze miejsce w chwilach realnego posługiwania się nim, czyli w autentycznych sytuacjach codziennej komunikacji. Cała wcześniejsza nauka to poniekąd swoisty trening na sucho. Aby faktycznie dobrze się przygotować na ów moment kontaktu z żywym językiem, należy już w toku nauki wchodzić w ów autentyczny świat języka. Jedną z bardziej efektywnych strategii jest aktywna praca ze słownictwem, które poznajesz korzystając z repetytoriów leksykalnych, w taki sposób, iż starasz się rozpoznawać dane struktury w oglądanych bądź słuchanych przez Ciebie materiałach internetowych. Pomocne będą tutaj takie platformy jak Netflix, YouTube lub Spotify. Również lektura obcojęzycznych czasopism dostępnych online to konfrontacja z autentycznym językiem, a nawet jego użytkownikami, o ile spróbujesz udzielać się na forach internetowych, komentując dany tekst. Nie zrażaj się tym, że nie wszystko jest dla Ciebie zrozumiałe. Z czasem Twój zakres rozumienia będzie się poszerzać, i to tym bardziej, im intensywniej będziesz wchodzić w kontakt z poznawanym językiem.        

6. A moje ja? Czyli przede wszystkim dobre emocje i własne zaangażowanie

Ucząc się języka obcego pamiętaj o emocjach! Są one bardzo ważnym katalizatorem procesów pamięciowych, a nauka to zapisywanie informacji i to na tyle trwałe, na ile towarzyszą jej przede wszystkim pozytywne emocje, z dala od stresu. Dobieraj zatem teksty, które zamierzasz przeczytać w języku obcym tak, by odpowiadały Twoim zainteresowaniom, by nie służyły tylko rozwijaniu kompetencji językowych, lecz też pozwoliły na poszerzanie wiedzy. Tym sposobem będziesz mieć więcej przyjemności podczas pracy z językiem. Natomiast dobre emocje związane z Twoimi pasjami będą równocześnie wspierać proces nauki języka. Wykorzystuj nie tylko teksty, ale też materiały dostępne online – np. dokumenty, reportaże, filmy fabularne. Pamiętaj też o muzyce. Niewyczerpane jej zasoby znajdziesz w niemal wszystkich językach świata na wspomnianym już YouTube lub Spotify. Istotne jest to, aby całe Twoje ja mogło być zaangażowane w naukę, by udało Ci się ją niejako przeżywać, czyli by nie był to tylko abstrakcyjny proces nauki o kimś trzecim. Trenując struktury gramatyczne twórz jak najwięcej zdań i fraz leksykalnych związanych z Tobą – ja, mój, moja, moje. Ostatecznie w autentycznych sytuacjach komunikacyjnych będziesz często mówić o sobie, wyrażać Twoje marzenia i pragnienia, czyli to, co planujesz zrobić, ale też co już się wydarzyło.

7. I gdzie te efekty? Czyli poczucie sukcesu 

Pamiętaj podczas nauki języka, aby co jakiś czas oglądać się wstecz. To ważne, gdyż tylko tak możesz dostrzec, jaki dokonał się progres. Zauważanie własnych postępów to też źródło Twojej motywacji do dalszej nauki języka. Staraj się też poszukiwać ciekawostek językowych, zwracać uwagę na jego frazeologię, przysłowia, powiedzenia, ponieważ przybliży Cię to do jeszcze lepszego rozumienia języka oraz porozumiewania się w codziennych sytuacjach. A kiedy dostrzeżesz swoje postępy, będziesz również odczuwać coraz większą satysfakcję z tego, co już potrafisz, a to znów będzie Cię motywować, by nie odpuszczać w nauce. Właśnie tak oswoisz pozorną obcość języka. Ostatecznie to zawsze trening doprowadza nas do perfekcji. Nie ustawaj w nim i czerp z niego przyjemność! 

dr Sebastian Mrożek