Bezokolicznik w języku francuskim: l’infinitif présent

Czy wiesz, co łączy czasowniki aimer (kochać, lubić), partir (wyjeżdżać) i prendre (brać)? Wszystkie są podane w swojej podstawowej, nieodmienionej formie, którą w gramatyce nazywamy bezokolicznikiem. W języku francuskim jest to l’infinitif. Zrozumienie, czym jest i jak funkcjonuje bezokolicznik w języku francuskim to absolutna podstawa, bo to właśnie od bezokolicznika, czyli „nazwy” czasownika, zaczynamy naukę odmiany i budowania poprawnych zdań. W tym artykule przyjrzymy się bliżej formie l’infinitif présent, czyli bezokolicznikowi czasu teraźniejszego i odkryjemy, jak wszechstronnym jest on narzędziem w rękach każdego, kto uczy się języka francuskiego.

Bezokoliczniki w języku francuskim

Zanim zagłębimy się w szczegółowe zastosowania, musimy zrozumieć, jak rozpoznać i sklasyfikować francuskie bezokoliczniki. To klucz do późniejszego opanowania zasad koniugacji.

Jak utworzyć bezokolicznik l’infinitif présent?

W języku francuskim bezokoliczniki tradycyjnie dzieli się na trzy grupy w zależności od ich końcówki. Ta klasyfikacja jest niezwykle pomocna, ponieważ pozwala przewidzieć wzorce odmiany danego czasownika.

• Grupa I: Czasowniki zakończone na -er

To największa i najbardziej regularna grupa francuskich czasowników. Należą do niej tysiące słów, a ich odmiana w czasie teraźniejszym jest bardzo przewidywalna. Dla osób początkujących opanowanie tej grupy to klucz do szybkiego budowania zdań. W książce Francuski w tłumaczeniach. Gramatyka 1 znajdziemy liczne przykłady takich czasowników, jak: aimer (lubić), chanter (śpiewać), danser (tańczyć), parler (mówić), chercher (szukać), acheter (kupować) czy préparer (przygotowywać).

• Grupa II: Czasowniki zakończone na -ir

Druga grupa jest znacznie mniejsza, ale również regularna. Należą do niej czasowniki takie jak finir (kończyć) czy choisir (wybierać). Chociaż na poziomie A1 nie spotyka się ich tak często, warto wiedzieć o ich istnieniu.

• Grupa III: Czasowniki nieregularne

To prawdziwy worek bez dna, do którego trafiają wszystkie czasowniki, które nie pasują do dwóch pierwszych grup. Znajdziemy tu czasowniki zakończone na -re (np. attendre – czekać, prendre – brać, dire – mówić), -oir (np. vouloir – chcieć, pouvoir – móc, voir – widzieć) oraz inne, bardzo ważne czasowniki nieregularne, takie jak être (być), avoir (mieć), aller (iść/jechać), venir (przychodzić) czy faire (robić). Choć są nieregularne, to właśnie one należą do najczęściej używanych słów w języku francuskim, dlatego ich nauka jest tak ważna.

Strategia polegająca na grupowaniu czasowników według końcówek bezokolicznika jest niezwykle skuteczna w nauce. Zauważ, że podręczniki takie jak Francuski w tłumaczeniach. Gramatyka 1 najpierw wprowadzają regularną i przewidywalną grupę na -er (w rozdziale 6), aby pomóc Ci zbudować solidne fundamenty. Dopiero potem prezentowane są kluczowe, choć nieregularne czasowniki, takie jak pouvoir i vouloir (rozdział 7). Taki porządek pozwala uczącym się najpierw zrozumieć regułę, a dopiero potem zająć się wyjątkami, co znacznie ułatwia proces nauki.

Jak stosować bezokolicznik czasu teraźniejszego?

Bezokolicznik czasu teraźniejszego to nie tylko forma, którą znajdujemy w słowniku. Jest on aktywnie wykorzystywany w budowie zdań na kilka kluczowych sposobów.

1. Po innym odmienionym czasowniku

To jedna z najważniejszych i najczęściej stosowanych zasad w języku francuskim: gdy w zdaniu występują dwa czasowniki obok siebie, pierwszy z nich odmieniamy, a drugi pozostaje w bezokoliczniku. Opanowanie tej prostej reguły jest jak zdobycie gramatycznego supernarzędzia – pozwala tworzyć złożone i bogate w treść zdania, przy znajomości odmiany zaledwie kilku podstawowych czasowników!

• Po czasownikach modalnych (pouvoir, vouloir, devoir): Czasowniki te wyrażają możliwość, chęć lub obowiązek i niemal zawsze wymagają dopełnienia w postaci drugiego czasownika w bezokoliczniku, który określa, na czym polega dana czynność.
  • Je veux partir demain. (Chcę wyjechać jutro.) 
  • Vous pouvez attendre ici? (Możecie poczekać tutaj?) 
  • Tu dois sortir? (Musisz wyjść?) 
    
• Po czasownikach wyrażających upodobania (aimer, préférer, adorer, détester): Używamy ich, by mówić o tym, że lubimy lub nie lubimy wykonywać jakichś czynności.
  • J’aime chanter. (Lubię śpiewać.) 
  • Elle détester le jazz. (Ona nie znosi jazzu.) 
  • Moi, je préfère les films français. (Ja wolę filmy francuskie.) 
    
• Po czasowniku aller do tworzenia czasu przyszłego futur proche: Konstrukcja aller + bezokolicznik to najprostszy sposób na wyrażenie niedalekiej przyszłości.
  • Je vais faire des courses. (Idę zrobić zakupy.) 
  • On va faire une promenade? (Idziemy na spacer?) 

2. Po przyimkach (après une préposition)

Kolejna żelazna zasada: czasownik występujący bezpośrednio po przyimku (takim jak à, de, pour, sans) musi mieć formę bezokolicznika.

• pour (żeby, aby, w celu): J’ai besoin de farine pour faire un gâteau. (Potrzebuję mąki, żeby zrobić ciasto.) 
• à (w konstrukcjach typu „uczyć się coś robić”): Elle apprend à lire en français. (Ona uczy się czytać po francusku.) 
• de (w konstrukcjach oznaczających pozwolenie, obietnicę, prośbę): (Mon) Papa me permet de prendre sa voiture. ((Mój) tata pozwala mi wziąć swój samochód.) 
• sans (bez robienia czegoś): N’entrez pas sans frapper. (Proszę nie wchodzić bez pukania.) 

3. W konstrukcjach bezosobowych

Wyrażenie il faut (trzeba, należy) jest niezwykle popularne i zawsze łączy się z bezokolicznikiem.

• Il faut réfléchir. (Trzeba się zastanowić.) 
• Il faut acheter les billets de train. (Trzeba kupić bilety na pociąg.) 
• Pour maigrir, il faut faire du sport. (Żeby schudnąć, trzeba uprawiać sport.) 

Jak wygląda bezokolicznik czasowników zwrotnych?

Osobną kategorię stanowią czasowniki zwrotne (les verbes pronominaux). Ich bezokolicznik zawsze zawiera zaimek zwrotny se, np. se lever (wstawać), s’asseoir (siadać), se marier (pobrać się).

Zaimek se jest formą podstawową, która podczas odmiany zmienia się w zależności od osoby (me, te, se, nous, vous, se). Co jednak, gdy czasownik zwrotny występuje w bezokoliczniku po innym, odmienionym czasowniku? Tu kryje się pułapka, w którą często wpadają początkujący. Zaimek zwrotny w bezokoliczniku musi zgadzać się z podmiotem zdania głównego.

Spójrzmy na przykłady z podręcznika Francuski w tłumaczeniach. Gramatyka 1:

• Mamie veut s’asseoir dans le fauteuil. (Babcia chce usiąść w fotelu.) – Podmiotem jest Mamie (ona), więc zaimek to s’.
• Toi aussi, tu veux te reposer? (Ty też chcesz odpocząć?) – Podmiotem jest tu, więc zaimek musi przyjąć formę te.

Nie powiemy więc: ~~Je veux se lever~~, ale: Je veux me lever (Chcę wstać). Zapamiętanie tej reguły pozwoli uniknąć jednego z najczęstszych błędów.

Ucz się z nami gramatyki języka francuskiego!

Jak widać, bezokolicznik czasu teraźniejszego to znacznie więcej niż tylko forma wyjściowa czasownika. To dynamiczny i niezbędny element, który pozwala na tworzenie złożonych zdań w prosty i logiczny sposób. Opanowanie jego użycia po czasownikach modalnych, czasownikach wyrażających upodobania, przyimkach oraz w konstrukcjach z il faut otwiera drzwi do płynniejszej i bardziej naturalnej komunikacji w języku francuskim.

Ten artykuł to solidna dawka wiedzy, ale prawdziwe mistrzostwo w posługiwaniu się l’infinitif présent osiągniesz dzięki systematycznym ćwiczeniom. Wszystkie przykłady, które tu przytoczyliśmy, pochodzą z kompleksowego zestawu do nauki gramatyki francuskiej – Francuski w tłumaczeniach. Gramatyka 1-4. Metoda nauki oparta na tłumaczeniu zdań z języka polskiego na francuski i odwrotnie, zastosowana w tej serii, pozwala w praktyczny sposób zrozumieć i utrwalić wszystkie omówione tu konstrukcje.

Jeśli chcesz kontynuować swoją przygodę z językiem francuskim i odkrywać kolejne jego tajniki, zapraszamy Cię na blog Preston Publishing, gdzie znajdziesz więcej wartościowych artykułów, porad i materiałów do nauki.

Bon courage et à bientôt !

Wypróbuj nasze książki do nauki języka francuskiego!

Zaczynasz swoją przygodę z językiem francuskim? Komplet Francuski w tłumaczeniach. Gramatyka 1-4 w promocyjnej cenie. Dzięki regularnej nauce z tymi książkami szybko opanujesz język francuski od podstaw aż po poziom zaawansowany. Nagrania audio MP3 umożliwią Ci ćwiczenie umiejętności rozumienia ze słuchu, wymowy, intonacji i tworzenia francuskich zdań.

Zobacz więcej