Muzyka i język – co mają ze sobą wspólnego?

Muzyka jest bliska językowi i odwrotnie: język jest bliski muzyce. Co ma wspólnego muzyka z językiem? W kulturze Zachodu każdy muzyk, który gra na instrumencie, czy to smyczkowym, czy dętym, korzysta z ograniczonej liczby dźwięków gamy. Składa się ona z 12 półtonów w każdej oktawie.

Jeśli będą one zagrane przypadkowo, powstanie kakofonia; chaos, w którym nie uda nam się usłyszeć melodii. Melodia bowiem powstanie dopiero wtedy, gdy uda nam się ją odtworzyć, czyli nadać jej formę, którą będziemy mogli ją powtórzyć.

Analogicznie język także posiada ograniczoną liczbę dźwięków, zwanych fonemami.

Nie zagłębiając się zbytnio w szczegóły, w języku polskim jest 35 fonemów (8 samogłoskowych i 27 spółgłoskowych). W angielskim 44, w portugalskim 38, w niemieckim 46, w hiszpańskim 24, we francuskim 34, a we włoskim 49.

Porównując podane liczby, można by pomyśleć, że łatwiejsza byłaby nauka gry na instrumencie niż nowego języka. I tak w rzeczywistości jest, lecz znacznie częściej mamy kontakt z mową i znaczeniem słów niż analizą muzyki. Również instrument, którym jest głos, jest nam o wiele bliższy niż którykolwiek zbudowany przez człowieka.

Podobieństwa między muzyką a językiem

Muzyka odgrywa zaskakująco ważną rolę w procesie uczenia się języka obcego. Wskazuje na to szereg podobieństw między przyswajaniem umiejętności muzycznych a lingwistycznych. Zarówno naturalne rozwijanie umiejętności muzycznych, jak i zdolności językowych wydaje się opierać na podobnych mechanizmach. Sugeruje to, że procesy te są ze sobą powiązane na poziomie neurologicznym.

Badania wykazały, że umiejętności receptywne i produktywne związane z muzyką i językiem aktywują podobne obszary słuchowo-głosowe w mózgu. To odkrycie sugeruje, że istnieje wspólna platforma neuronalna, która może być zaangażowana w rozumienie muzycznych melodii i dekodowanie struktur językowych. Obydwie te dziedziny wykorzystują sekwencje dźwiękowe lub symbole. Może to wpływać na łatwość przyswajania zarówno nowych utworów muzycznych, jak i słownictwa w języku obcym.

Kluczowym elementem tego zjawiska są procesy kognitywne, które angażują obie półkule mózgu. Muzyka i język wymagają interakcji między obszarami odpowiedzialnymi za percepcję i produkcję dźwięków. To właśnie ta współpraca między różnymi regionami mózgu może wpływać na efektywne uczenie się i przyswajanie nowych umiejętności.

Ponadto, zauważalny jest też korzystny wpływ muzyki na procesy zapamiętywania wyrazów, dźwięków i struktur językowych. Melodyczne wzorce i rytmiczne sekwencje mogą stanowić swoiste narzędzie ułatwiające zapamiętywanie. Może to być szczególnie korzystne podczas nauki słownictwa w języku obcym.

Muzyka nie tylko dzieli podobieństwa w procesie przyswajania umiejętności z językiem obcym; ale także wydaje się skutecznym narzędziem. Wspiera proces uczenia się poprzez aktywację wspólnych obszarów mózgu. To odkrycie otwiera nowe perspektywy dla metod edukacyjnych. Mogą one łączyć elementy muzyczne z nauką języków obcych, zwiększając efektywność procesu uczenia się.

Język obcy można postrzegać jako muzykę i uczyć się go jak utworów muzycznych. Jeśli poznamy dźwięki, będziemy mogli świadomie coś zagrać (wypowiedzieć). Kiedy zaznajomimy się z melodią, będziemy w stanie ją odtworzyć i przekazać nasze emocje (powiedzenia i utarte wyrażenia). Jak przyswoimy frazy i opanujemy ciekawe fragmenty melodii, będziemy w stanie improwizować (tworzyć zupełnie nowe zdania). Gdy natomiast opanujemy już melodie, frazy i umiejętność improwizowania, pozostanie nam tylko ćwiczyć i doskonalić nabyte zdolności.

Ośrodek Broki. Mózg a muzyka i język

Lata badań nad ludzkim mózgiem pozwoliły naukowcom na identyfikację konkretnych obszarów mózgu odpowiedzialnych za rozwijanie umiejętności językowych. Jednym z kluczowych obszarów jest ośrodek Broki, który znajduje się w lewym płacie dominującej półkuli mózgu. Ten obszar pełni istotną rolę w artykulacji mowy, koordynując ruchy mięśni niezbędne do formułowania wyrazów i zdań.

Ostatnie odkrycia naukowe poszły jednak o krok dalej, wykazując, że ośrodek Broki nie jest jedynie ograniczony do obszaru językowego. Badania wykazały, że jest również kluczowy dla zrozumienia i analizy muzyki. Kiedy osoby słuchają muzyki, obszar Broki wykazuje zwiększoną aktywność neuronową, co sugeruje, że istnieje głębokie połączenie między percepcją muzyczną a funkcjami językowymi.

Ciekawym spostrzeżeniem jest również fakt, że profesjonalni muzycy wykazują większą ilość szarej materii w okolicach obszaru Broki. To odkrycie może wskazywać na to, że intensywna praktyka muzyczna może wpływać nie tylko na umiejętności muzyczne, ale także na struktury mózgowe związane z językiem. Okazuje się więc, że regularne wykonywanie muzyki może mieć pozytywny wpływ na rozwój zdolności językowych.

Badania te sugerują, że ośrodek Broki odgrywa rolę pomostu między językiem a muzyką, wnosząc nowe spojrzenie na złożone powiązania między tymi dwoma dziedzinami.